Markery nowotworowe – co warto o nich wiedzieć?

Markery to specyficzne substancje, których obecność lub podwyższony poziom sugeruje chorobę. Wykrycie markera nowotworowego w czasie badań przesiewowych często pozwala na zdiagnozowanie raka na bardzo wczesnym etapie. Dowiedz się, co warto o nich wiedzieć.

Markery nowotworowe – czym dokładnie są?

Markerami mogą być substancje wytwarzane nie tylko przez komórki nowotworowe (białka, hormony, enzymy), ale też przez zdrowe komórki. Dzieje się tak na przykład w przypadku, kiedy układ odpornościowy reaguje na pojawienie się zmienionych komórek.

Należy wiedzieć, że pomiar poziomu nowotworowego nie jest badaniem jednoznacznym. Nawet kiedy pokaże podwyższone wartości, nie oznacza to pojawienie się choroby nowotworowej. To dlatego, że dany związek może pojawiać się również przy innej chorobie lub po prostu występować w większej ilości ze względu na cechy osobnicze. Równocześnie poziom markera nowotworowego w normie także nie gwarantuje w stu procentach, że choroba nowotworowa się nie rozwija. Takie sytuacje, czyli wyniki fałszywie negatywnie, zdarzają się jednak bardzo rzadko.

Markery nowotworowe – jak je wykryć?

Markery nowotworowe zazwyczaj wykrywa się poprzez badanie krwi. W niektórych przypadkach są one obecne również w moczu czy w tkance.

Istnieje długa lista potwierdzonych markerów nowotworowych, które mogą sugerować rozwój konkretnej choroby. Zbadanie poziomu tych substancji jest dość proste i mało kłopotliwe.

Najczęściej wykrywane markery nowotworowe

W zależności od tego, jakie schorzenie wykrywa dany marker nowotworowy, takie oznaczenie będzie on posiadać.

• PSA – to antygen służący do wykrywania chorób (także nowotworów) prostaty.
• CA 125 – występuje u około 80 procent kobiet z rakiem jajnika; u zdrowych kobiet stężenie tego antygenu nie przekracza 35 U/ml i zależy od stanu hormonalnego; ustalenie poziomu tego markera na początku leczenia jest istotne ze względu na to, że im jest on niższy, tym większe są szanse na wyzdrowienie.
• AFP – znaczne podwyższenie poziomu tego antygenu występuje w nowotworach wątroby i niektórych nowotworach jądra.
• CA 15-3 – ten antygen wykorzystywany jest zwłaszcza w diagnozowaniu zaawansowanego raka piersi; stosuje się go często do wykrywania przerzutów; wadą markera jest to, że nie jest doskonały w wykrywaniu raka mało zaawansowanego.
• CEA – jego wysoki poziom stwierdza się bardzo często u chorych na raka jelita grubego, dlatego też jest on wykorzystywany jako jeden z elementów monitoringu przebiegu choroby; jest także uznawany za uniwersalny wyznacznik występowania przerzutów (niezależnie od tego, jakiego narządu dotyczy choroba).
• Beta-HCG – występuje u pacjentów cierpiących na choroby trofoblastu (warstwa komórek błon płodowych) i nowotwory zarodkowe, dotykające głównie dzieci.

Oto wartości referencyjne niektórych markerów nowotworowych:

• PSA – <4 ng/ml,
• CA 125 – <35 U/ml,
• AFP – <6 IU/l,
• CA 15-3 – <30 U/l,
• CEA – <4 ng/ml,
• hCG – <10 IU/l.

Podwyższony poziom antygenu nowotworowego – o czym jeszcze może świadczyć?

Poza tym, że markery nowotworowe, jak sama nazwa wskazuje, wskazują na możliwość obecności nowotworów, to mogą one również informować o innych zmianach w organizmie.

• CEA – stany zapalne, marskość wątroby, wrzody żołądka, nałogowe palenie.
• CA 125 – ciąża, endometrioza, stany zapalne narządów rodnych.
• AFP – przewlekła infekcja, uszkodzenie wątroby.

W celu uzyskania możliwie najlepszej diagnozy najlepiej skorzystać z eksperckiej wiedzy i udać się do specjalisty. Lekarz z odpowiednim wykształceniem jest bowiem najbardziej rzetelnym źródłem i to u niego warto szukać informacji na dotyczących stanu zdrowia.