Żurawina wielkoowocowa – roślina o wyjątkowych właściwościach

Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) to niskopienny krzew, roślina wieloletnia o jadalnych, soczystych, czerwonych jagodach. Nazwa pochodzi od kwiatów żurawiny, które swoim wyglądem przypominają głowę z szyją żurawia. Najbardziej popularne są dwa gatunki tej rośliny – żurawina błotna nazywana europejską i żurawina wielkoowocowa, nazywana amerykańską.

Żurawina – dobroczynne właściwości

Żurawinie przypisuje się właściwości lecznicze i odżywcze. Wiele leków tworzonych jest z wykorzystaniem wyciągów z tej rośliny. W Polsce stanowi ona alternatywę dla egzotycznych jagód Goji (kolcowój pospolity), wykorzystywanych w medycynie naturalnej, docenianych również w Europie. Owoce żurawiny są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i kosmetycznym.

Występowanie rośliny

Żurawina występuje w stanie dzikim w wilgotnych lasach Ameryki Północnej. Najważniejszym jej producentem na świecie jest Kanada, USA, Chile. Największe plantacje w Europie znajdują się natomiast na Litwie i Białorusi. W Polsce owoce krzewinki rosną na Pomorzu, Mazurach oraz na terytorium województwa lubelskiego. Krzaki występują głównie na gruntach podmokłych, próchnicznych, na glebie kwaśnej.

Żurawina to naturalne źródło cennych dla zdrowia składników. Nazywana jest „cytryną dla ubogich”, kwaskowe owoce żurawiny mają wysoką zawartość witaminy C.

Jakie witaminy i wartości można znaleźć w owocach żurawiny?

• Witaminy – C, E, B1, B2, prowitamina A,
• Makroelementy – wapń, fosfor, magnez, potas,
• Mikroelementy – miedź, jod, żelazo,
• Cukry proste – glukoza, fruktoza oraz śladowe ilości sacharozy,
• Flawonole – kaempferol (działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze), mirycetyna (antyoksydant), kwercetyna (składnik substancji pomocniczych w leczeniu alergii),

• Antocyjanidyny – barwniki pochodzenia roślinnego, pełnią funkcje ochronną, działają leczniczo, nieinwazyjnie, zapobiegawczo,
• Proantocyjanidyny – substancje o silnym działaniu przeciwutleniającym,
• Terpeny (aromatyczne substancje chemiczne, odpowiedzialne za różne zapachy,

• Kwasy organiczne regulują kwasowość żywności, poprawiają smak: kwas cytrynowy, jabłkowy i chinowy,
• błonnik pokarmowy (włókno pokarmowe).

Żurawina to owoce idealne dla osób na diecie odchudzającej. Roślina zawiera w sobie dużą zawartość błonnika, a do tego jest niskokaloryczna (100 g. owoców to tylko 45 kcal).

Co więcej, roślina ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Dzięki dużej zawartości Tanin działa także przeciwbakteryjnie, a witamina C pomoże wzmocnić odporność organizmu.

Dodatkowo sok żurawinowy obniża stężenie cholesterolu LDL, a związki zawarte w owocach żurawiny mają działanie przeciwnowotworowe. Antyoksydanty pomagają zmniejszyć stres oksydacyjny i hamują wzrost komórek nowotworowych. Co jeszcze warto wiedzieć?

• Wysoka zawartość witaminy A wpływa korzystnie na poprawę wzroku, chroni oczy przed chorobami (np. jaskra),
• Zawartość flawonoidów wpływa na obniżenie ciśnienia krwi, zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów, działa przeciwmiażdżycowo, wspomaga leczenie guzków krwawniczych (hemoroidów),
• Wyciąg z żurawiny zapobiega osadzaniu się w układzie moczowym grzybów, wirusów, bakterii (z grupy Helicobacter pylori),
• Związki roślinne (NDM), zawarte w owocach tworzą warstwę ochronną na powierzchni zębów, uniemożliwiają przywieranie bakterii do powierzchni szkliwa, chronią zęby przed kamieniem. 

Przeciwwskazania do spożywania żurawiny

Żurawiny powinny unikać osoby z kamieniami nerkowymi oraz osteoporozą. Włączenie owoców do diety należy skonsultować z lekarzem. Suszona żurawina wpływa również niekorzystnie na pracę układu trawiennego.

Żurawina w kosmetyce

Zagęszczony preparat roślinny z owoców żurawiny można znaleźć w takich produktach jak odżywki poprawiające kondycję włosów, w preparatach pielęgnujących pod prysznic, w kremach do rąk oraz wygładzających zmarszczki czy w serum pod oczy na przebarwienia. 

Żurawina wielkoowocowa w kuchni

Żurawina w kuchni może być wykorzystywana jako:

• owoce na sos, 
• dodatek do ciepłego lub zimnego mięsa, np. do dziczyzny, drobiu, wieprzowiny, 
• dodatek do pasztetów, koziego sera i tłustych ryb, 
• dodatek do warzyw, 
• owoce na dżem, konfiturę, galaretki, do ciast, 
• składnik herbat owocowych, 
• baza na soki czy nalewki.

Ciekawostki o żurawinie

• Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej wykorzystywali żurawinę do leczenia ran skażonych trucizną ze strzał.
• Indianie barwili dywany i koce sokiem z czerwonej żurawiny.
• W 1620 roku, w USA, podczas Święta Dziękczynienia, Indianie obdarowali mieszkańców kolonii Plymouth żywnością, między innymi żurawiną wielkoowocową. Od tej pory na stołach w Święto Dziękczynienia żurawina z pieczonym indykiem stała się tradycyjnym daniem świątecznym.
• Henry Hall w 1816 roku w Dennis w Massachusetts odkrył żurawinę uprawną. Dał początek uprawom żurawiny do celów produkcyjnych.
• W XX wieku skonstruowano maszynę do zbioru żurawiny oraz do oddzielania zdrowych owoców od zepsutych.
• Ludy słowiańskie wykorzystywały żurawinę do leczenia chorób reumatycznych, infekcji pęcherza moczowego i leczenia przeziębień.
• Udział USA i Kanady w uprawach żurawiny wielkoowocowej to ponad 95% całej światowej produkcji.
• W Polsce, pomimo świetnych warunków do hodowli żurawiny, jej uprawy są mało rozpowszechnione.