Czym jest wypalenie zawodowe i jak sobie z nim radzić?

Budzisz się rano, a Twoja chęć do działania w obszarze zawodowym jest na bardzo niskim poziomie? Masz poczucie nieustannego stresu i napięcia na myśl o pracy? Być może znajdujesz się w kryzysie związanym z wypaleniem zawodowym. Dowiedz się, czym dokładnie jest to zjawisko i jak sobie z nim radzić.

Wypalenie zawodowe, czyli właściwie co?

Wypaleniem zawodowym nazywa się stan człowieka, w którym jego motywacja do działania w obszarze, który wcześniej przynosił mu satysfakcję zawodową, jest znacznie zmniejszona. Wiąże się to zarówno z objawami emocjonalnymi, jak i fizycznymi. To, w jaki sposób organizm zareaguje na tego rodzaju kryzys, jest uwarunkowane przede wszystkim cechami indywidualnymi takimi, jak wiek, osobowość czy staż pracy danej osoby. 

Wypalenie zawodowe jest coraz częstszym zjawiskiem, które pojawia się na całym świecie wśród pracowników różnych branż. Najbardziej narażeni są jednak ci, których praca wiąże się z nadmiernym stresem i napięciem. Nie jest to jednak jedyny warunek, jaki musi być spełniony, aby motywacja zawodowa znacząco spadła. 

Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe można zaliczyć do tzw. kryzysu. Jest to moment, w którym człowiek nie posiada wewnętrznie wystarczającej ilości zasobów do tego, aby poradzić sobie samodzielnie z daną sytuacją. Należy wiedzieć, że najprościej mówić zmęczenie zawodowe charakteryzuje się objawami występującymi również w przypadku innych zaburzeń, chorób czy kryzysów. Najczęściej do znaków ostrzegawczych zalicza się m.in.:

• nieustanne zmęczenie,
• spadek energii,
• rozdrażnienie,
• brak zaangażowania do działania,
• spadek motywacji,
• izolacja i unikanie kontaktów społecznych,
• niemożność koncentracji,
• poczucie bezsilności,
• zaburzenia snu,
• brak lub nadmierny apetyt,
• niepokój.

Wypalenie zawodowe niekiedy łączą się z innymi zaburzeniami takimi jak depresja czy stany lękowe. Najczęściej wszystkie te objawy wiążą się również z dolegliwościami fizycznymi takimi jak bóle głowy, migreny, bóle brzucha, potliwość, drżenie rąk.

Co wpływa na wypalenie zawodowe? 

Jak wspomniano wcześniej, wypalenie zawodowe uzależnione jest od wielu czynników zależnych indywidualnie od danej jednostki. Specjaliści wymieniają czynniki środowiskowe, czyli zewnętrzne oraz wewnętrzne, czyli te, które uzależnione są typowo od danego człowieka. 

• Czynniki zewnętrzne – podkreśla się, że do najbardziej sprzyjających powstawaniu wypalenia zawodowego przyczyn środowiskowych zalicza się sam rodzaj pracy. Jeśli jest ona związana z dużym obciążeniem psychicznym i fizycznym, to istnieje ryzyko, że dana osoba w pewnym momencie doświadczy ów kryzysu. Mówi się również o tym, że na wypalenie zawodowe narażone są osoby, które świadczą usługi społeczne, a więc m.in.: lekarze, nauczyciele, pielęgniarki, pracownicy socjalni. Obecnie jednak zauważa się również duże ryzyko wśród osób wykonujących zawody informatyczne, księgowe i biznesowe. 
• Czynniki wewnętrzne – to, czy wypalenie zawodowe się pojawia, jest zależne od osobowości i temperamentu człowieka. Niektórzy mają bowiem mniejszą zdolność do radzenia sobie ze stresem, a także są mniej odporne psychicznie. Mówi się również o tym, że osoby, które są samotne, częściej mają styczność z wypaleniem zawodowym. 

Wypalenie zawodowe – jak sobie z nim poradzić?

Pierwszym krokiem do poradzenia sobie z wypaleniem zawodowym jest sama jego świadomość. Bez rozpoznania nie ma bowiem możliwości żadnego reagowania. Jeśli zauważy się u siebie jakiekolwiek oznaki tego rodzaju kryzysu, to warto udać się do lekarza psychiatry, który bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu oceni stan zdrowia i ewentualnie wdroży odpowiednie leczenie. 

Wsparcie w przypadku wypalenia zawodowego można podzielić na trzy obszary. Pierwszy z nich wiąże się z tym, jak dana osoba może poradzić sobie z nim, bazując na własnych zasobach, drugi dotyczy wsparcia społecznego, trzeci natomiast jest związany z profesjonalną pomocą psychologa lub psychoterapeuty. 

Wsparcie indywidualne

Doświadczając objawów wypalenia zawodowego, warto zastanowić się nad czynnościami, jakie warto wprowadzić do swojego życia, które mogłyby zniwelować lub zmniejszyć negatywne skutki takiego kryzysu. Jest to między innymi:

• zadbanie o aktywność fizyczną,
• znalezienie nowego obszaru zainteresowań,
• zatroszczenie się o rozdzielenie sfery zawodowej i prywatnej,
• ewentualna zmiana miejsca pracy lub stanowiska,
• dobra organizacja czasu,
• skupienie się na myśleniu tu i teraz.

Wsparcie społeczne

Każda osoba powinna posiadać określoną sieć wsparcia społecznego. W momencie pojawienia się jakiegoś kryzysu bliskie osoby będą mogły wyświadczyć nawet najprostszą pomoc w postaci wysłuchania. Rozmowa z bliskimi może przynieść pozytywne skutki, ponieważ osobie doświadczającej wypalenia zawodowego  mogą zostać okazane:

• empatia, 
• zrozumienie, 
• pomoc w rozwiązaniu problemu.

Wsparcie psychologiczne

Wsparcie psychologiczne to wszelkiego rodzaju pomoc ze strony specjalistów takich, jak psychiatra, psycholog czy psychoterapeuta. Niektóre z tych osób posiadają dodatkowe doświadczenie związane bezpośrednio z pomocą w wypaleniu zawodowym. Specjaliści oferują bowiem nie tylko psychoterapię, ale również różnego rodzaju warsztaty, które mają na celu uświadomienie sobie mechanizmów związanych z kryzysem zawodowym, a także służą znalezieniu form interwencji. 

Konsultacje z psychologiem koncentrują się najczęściej na wyposażeniu osoby w mechanizmy radzenia sobie z wypaleniem, a także skupiają się na pracy w obszarze zwiększania poczucia własnej skuteczności. W niektórych sytuacjach przydatnym wsparciem jest wizyta u coacha zawodowego, który bazując na dostarczonej przez klienta wiedzy, pomaga mu odkryć obszary pracy, w których może on się dalej rozwijać, zmniejszając ryzyko ponownego wystąpienia wypalenia zawodowego.