Co to znaczy WWO, czyli czym jest wysoka wrażliwość według Aron Elaine?

Nadmierne analizowanie wszystkiego, co dzieje się dookoła. Silniejsze odbieranie bodźców docierających z otoczenia oraz niezwykłe wyczucie na sztukę i piękno. Tak żyją ludzie, którzy identyfikują się jako wysoko wrażliwe osoby (WWO). Sprawdź, co dokładnie oznacza to określenie i dowiedz się, czy należysz do grona WWO. 

WWO – co to jest?

WWO, czyli wysoko wrażliwe osoby, przejawiają cechę temperamentu, jaką jest wrażliwość sensoryczna (WS). Pojęcie WS do świata psychologii jako pierwszy wprowadził Jan Strelau, polski psycholog i profesor nauk humanistycznych. Wrażliwość sensoryczna opisuje różnice indywidualne związane z wrażliwością na wszelkiego rodzaju bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Takiego typu osobowości są zazwyczaj podatne na wszystko to, co dzieje się dookoła nich. Bardziej obszerne ujęcie tej cechy wprowadziła dr Aron Elaine, która zapoczątkowała ciągle rozszerzający się termin wysokiej wrażliwości. Kobieta na co dzień zajmuje się psychoterapią oraz prowadzeniem badań na temat tego, kim są osoby, przejawiające cechy WWO. Elaine Aron jednocześnie sama identyfikuje się jako osoba wysoko wrażliwa. 

Wysoka wrażliwość – cechy. Kim są wysokowrażliwi?

Aby zrozumieć to, kim są osoby wysokowrażliwe, należy jeszcze bardziej zapoznać się z tym pojęciem. Osoby, które przejawiają skłonności do wysokiej wrażliwości, mogą się z nią utożsamić na podstawie akronimu DOES.

• D – z angielskiego depth of processing, czyli głębokość przetwarzania,
• O – overstimulation, rozumiane jako tzw. przebodźcowanie,
• E – emotional reactivity and empathy, co oznacza emocjonalną reaktywność i empatię,
• S – sensitive tzn. wyczulenie na subtelności lub tytułowa wrażliwość. 

Do każdej literki Aron Elaine przypisała zachowania, które wskazują na poszczególne cechy wysokiej wrażliwości. Należy jednak wspomnieć, że osoby, które nie wykazują cech WWO, również posiadają skłonności do bycia wrażliwymi. Jest to bowiem cecha, znajdująca się na pewnym kontinuum. Osoby wysoko wrażliwe znajdują się po prostu na jednym z jego końców. 

Aron Elaine – „Wysoko wrażliwi”. Opinie na temat książki

Pojęcie WWO po raz pierwszy pojawia się w książce „Wysoko wrażliwi” autorstwa wspomnianej wcześniej Elaine Aron. Lektura szybko stała się światowym bestsellerem, popularyzującym określenie wysokiej wrażliwości. Jest ona napisana przystępnym językiem, dlatego nadaje się zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci w wieku szkolnym. Istnieją różne opinie na temat książki, jednak autorka jako pierwsza zawarła w niej definicję WWO oraz uświadomiła, w jaki sposób cecha ta może się przejawiać w życiu codziennym. Czytelnik może znaleźć informacje, które pomogą mu zidentyfikować cechę wysokiej wrażliwości u siebie oraz potwierdzić wnioski załączonym do książki testem. Proza ta jest przeznaczona nie tylko dla osób, które określają siebie mianem WWO, ale również dla tych, którzy wiedzą, że w ich pobliżu takie osoby się znajdują i chcą poprawić jakość relacji z nimi. Z całą treścią stworzoną przez Aron Elaine można zapoznać się w formie papierowej oraz ebook. Audiobooki dostępne są w kilku dostępnych platformach online. 

Funkcjonowanie osoby WWO

Osoby, które są wysoko wrażliwe, często słyszą od swoich znajomych stwierdzenia, które sugerują, aby „nie przejmować się i nie przeżywać wszystkiego aż tak bardzo”. Trzeba jednak zrozumieć, że niektóre ich zachowania wwo są wrodzone i nie da się ich zmienić. Można oczywiście pracować nad nimi, jeżeli stanowią większy problem w funkcjonowaniu. Wysoka wrażliwość to jednak zestaw nie tylko negatywnych, ale również pozytywnych i przydatnych w społeczeństwie postaw. 

Głębokość przetwarzania

Szukanie głębszego sensu lub drugiego dna, odnoszące się do danych doświadczeń, rozmów i wydarzeń, to codzienność osób wysoko wrażliwych. Powierzchowna analiza lub przyjmowanie rzeczy takimi, jakimi są, jest dla WWO bardzo trudne, często wręcz niewykonalne. Wiążę się to również z bardzo intensywnym snem, bogatą wyobraźnią i przywiązywaniem uwagi do szczegółów. Dzięki temu osoby WWO są bardzo:

• sumienne w działaniu,
• uważne na innych ludzi,
• rozważne w podejmowanych decyzjach.

Zbyt intensywna głębokość przetwarzania może sprawiać, że wysoko wrażliwa osoba nie potrafi „uwolnić się” od własnych myśli w głowie i zadręcza się nimi o każdej porze dnia i nocy. Warto próbować metod, które okazują się świetnym sposobem na radzenie sobie z tego rodzaju problemami. Osobom WWO zaleca się uprawianie sportu (jeżeli nie jest to związane ze zbyt intensywną rywalizacją lub nie prowadzi do przebodźcowania) i medytację. Jej temat był poruszany w innym artykule: Jak zacząć medytować.

Reaktywność emocjonalna i empatia

Uważność i duże wyczulenie na otoczenie pozwala osobom WWO lepiej odczytywać emocje u innych ludzi. Empatia pozwala dostosowywać się do sytuacji i niesprzyjających warunków, co sprawia, że przebywanie z osobami wysoko wrażliwymi jest bardzo przyjemne. Reaktywność emocjonalna osób wrażliwych sprawia jednak, że doświadczane emocje są przetwarzane intensywniej i znacznie dłużej. Może to prowadzić do ponoszenia ogromnych kosztów psychicznych.

Wyczulenie na subtelność

Osoby WWO potrafią lepiej zapamiętywać szczegóły, dostrzegać elementy niewidoczne dla osób o niższej wrażliwości. Zwracanie uwagi na nieoczywiste rzeczy sprawia, że wysoko wrażliwe osoby są świetnymi pracownikami. Subtelność powoduje, że WWO są bardzo wyczulone na sztukę. Dostrzeganie i docenianie piękna sprawia im ogromną przyjemność. Z tego powodu, osoby wysoko wrażliwe często wybierają zawody związane ze sztuką. 

Przebodźcowanie

Intensywność przetwarzania, wrażliwość sensoryczna i wyczulenie na nawet najdrobniejsze elementy w otoczeniu często przyczynia się do przebodźcowania osób wysoko wrażliwych. Takiego typu osobowości są często przestymulowanie bodźcami, co stanowi duży dyskomfort wśród WWO. Dobrze jest zadbać o to, aby w przypadku stresujących wydarzeń czy przebywania w głośnych miejscach, zapewniać sobie dzień lub kilka godzin odpoczynku i wyciszenia. 

Warto również szukać informacji na temat udogodnień kierowanych do osób wysoko wrażliwych. Przykładem tego są wprowadzone przez jedną z wrocławskich galerii handlowych tzw. godzin ciszy. W każdy wtorek, między 15:00-18:00 wyłączana jest muzyka i ogłoszenia głosowe, a oświetlenie jest przygaszane tak, aby zakupy w Pasażu Grunwaldzkim były komfortowe nawet dla osób wrażliwych.

WWO, czyli wysoko wrażliwi – jak funkcjonować w świecie?

Wysoka wrażliwość, jak podkreśla autorka pojęcia Aron Elaine, nie ma płci czy wieku. Może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn, dzieci i dorosłych. Niektóre osoby przejawiają więcej cech WWO, inne posiadają jedynie ich namiastkę. Wiele osób podkreśla jednak, że wiedza na temat tego, że należą do grona osób wysoko wrażliwych, pomaga im w lepszym rozumieniu siebie i otaczającego świata. Świadomość przynależności do większego grona osób WWO niweluje również poczucie samotności i niezrozumienia. 

Wysoko wrażliwy dorosły

Świadomość przejawiania cech osób wysoko wrażliwych to pierwszy krok do lepszego funkcjonowania w społeczeństwie. Mimo tego, że świat przystosowany jest bardziej do osób, które nie są WWO, to znajomość swoich potrzeb z pewnością ułatwia życie niejednej wysoko wrażliwej osobie. W przypadku, kiedy rodzina, przyjaciele lub współpracownicy nie rozumieją pewnych zachowań, warto ich poinformować o przyczynie takiego, a nie innego, sposobu reakcji. Będąc osobą WWO, dobrze jest zadbać o swój komfort fizyczny i psychiczny. Korzystne środowisko pracy, które nie generuje zbyt wielu bodźców czy stresorów, z pewnością umożliwia lepsze funkcjonowanie osób wysoko wrażliwych. Najczęściej wybierane przez nie zawody to:

• nauczyciel,
• muzyk,
• pisarz.

Dziecko wysoko wrażliwe

Wysokiej wrażliwości nie nabywa się z wiekiem. Może się ona przejawiać już od najmłodszych lat. W tym przypadku ważna jest świadomość rodziców o przejawianej cesze przez ich dziecko oraz praca nad akceptacją. Dla dzieci nie zawsze jest bowiem jasne, co dokładnie dzieje się na ich podłożu emocjonalnym i psychicznym. Niezbędna jest rozmowa o potrzebach oraz uświadamianie o tym, jak sobie z nimi radzić. Polskie szkolnictwo nie jest jednak jeszcze dobrze przystosowane dla dzieci WWO. Istnieją jednak projekty, które mają na celu uświadamianie nauczycieli o wysokiej wrażliwości oraz wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań, wspierających maluchów, przejawiających tę cechę. Program „E-motion. Potential of high sensibility” został założony przez dr Monikę Baryła-Matejczuk oraz dr Małgorzatę Artymiak i kompleksowo wspiera dzieci wysoko wrażliwe. 

Wysoka wrażliwość a introwertyzm

Pojęcie wysokiej wrażliwości jest często mylnie utożsamiane z introwertyzmem. Jak podkreśla wielu psychologów WWO może dotyczyć zarówno osób introwertycznych, jak i ekstrawertycznych. Większość osób wysoko wrażliwych znajduje się na bardziej introwertycznym spectrum, jednak badania potwierdzają, że około 30% populacji to osoby, które są ekstrawertyczne.  

WWO – psychologia

Elaine Aron wspomina w swojej książce, że wysoka wrażliwość może dodatnio korelować z występowaniem różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. Oznacza to, że jeżeli osoba przejawia bardzo dużo cech WWO, to mogą pojawiać się u niej problemy takie jak np. depresja, zaburzenia nerwicowe czy choroby psychosomatyczne. Jest to związane z tym, że osoby o wysokiej wrażliwości częściej i silniej przeżywają stres, więcej analizują oraz często posiadają bardziej bogate życie wewnętrzne. Należy jednak podkreślić, że sama wysoka wrażliwość nie jest chorobą, a jedynie określeniem opisującym pewien sposób funkcjonowania. WWO wychowująca się w zdrowym środowisku i wzrastająca w pozytywnym otoczeniu niczym nie różni się od osób nie przejawiających wysokiej wrażliwości.

W Polsce pojęcie wysokiej wrażliwości jest nadal dość nowe. Wielu polskich terapeutów i psychologów zaczyna dopiero dokształcać się w tym temacie, ucząc się, czym są WWO oraz w jakich aspektach psychologicznych można być dla nich pomocnym. 

Osoby wysoko wrażliwe a psychoterapia 

Terapia WWO może okazać się przydatna zupełnie tak samo, jak w przypadku wszystkich innych osób. Jeżeli cechy wysokiej wrażliwości powodują jakiekolwiek uczucie dyskomfortu i przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, to warto zgłosić się do specjalisty. Z pewnością pomoże on znaleźć źródło problemu oraz zapewni odpowiednią interwencję. Psycholog czy psychoterapeuta może również przyczynić się do lepszego zrozumienia swojej osobowości, poprzez wykonanie odpowiednich testów psychologicznych lub pomóc w uporządkowaniu pewnych tematów zajmujących głowę. Samo WWO nie jest jednak defektem, wymagającym interwencji terapeutycznej. Jeżeli wysoko wrażliwe osoby rozumieją same siebie i nie przejawiają żadnych problemów na tle psychologicznym, to interwencja specjalisty nie jest potrzebna.  

Czy jesteś osobą wysoko wrażliwą? Skala osoby WWO

Posiadając szeroką wiedzę na temat takiego typu osobowości, którą posiadają osoby wysoko wrażliwe, z pewnością łatwiej jest się z nią utożsamić, bądź też nie. Zdobytą wiedzę i wszelkie przypuszczenia na temat bycia WWO, warto jednak potwierdzić specjalnie stworzonym do tego narzędziem. Test HSP (Highly Sensitive Person) został stworzony przez autorkę pojęcia „wysoka wrażliwość”. Jego pierwotną postać można znaleźć w oryginalnej książce de Elaine Aron. Istnieją również wersje ogólnodostępne, które w większym lub mniejszym stopniu, pomagają w zidentyfikowaniu cechy WWO. Chcąc skorzystać z audiobooka, należy dowiedzieć się, czy umożliwia on dostęp do testu. Warto pamiętać, że skala osoby wysoko wrażliwej jest rozłożona na continuum. Niektóre osoby mogą przejawiać więcej cech wysokiej wrażliwości, inne mniej.